सुख्खा मुख (Xerostomia or Dry Mouth) भनेको के हो?

सुख्खा मुख  (xerostomia or Dry Mouth) भनेको के हो?

राम्रोसँग काम गर्नका लागि तपाईको मुखलाई र्‍याल  चाहिन्छ। र्‍यालले तपाईंको मुख ओसिलो राख्छ, र यसले तपाईंको खाना मसिनो बनाउन मद्दत गर्दछ र तपाईंलाई निल्न सहयोग गर्दछ। यसले सफा पनि गर्ने काम गर्दछ।  सुख्खा मुख वा 'xerostomia' एक मुख सम्बन्धि समस्या हो जसले र्‍यालको प्रवाहलाई असर गर्छ र तपाईंको मुख सुक्खा महसुस गराउँछ।

मुख सुख्खा छ भनेर कसरी थाहा पाउने ?

मुख सुक्खा भएको धेरै लक्षणहरू छन्। सब भन्दा पहिले त सुख्खा मुख नै हो। केही व्यक्तिहरु लाई लाग्छ कि उनीहरुको र्‍याल बाक्लो र टाँसिएको छ, यसले बोल्न वा निल्न गाह्रो बनाएको छ। केही व्यक्तिको पनि मुखमा जल्दो उत्तेजना हुन्छ र केहि खानेकुरा प्रति संवेदनशील हुन्छन्। मुख दुख्न सक्छ र दाँत किरलाग्ने र गिज रोग को एक उच्च जोखिम हुन्छ। केहि केसहरूमा, मुख पनि रातो र चम्किलो हुन सक्छ। यदि तपाईंसँग यी कुनै लक्षणहरू छन् भने यसको मतलब यो हुनुहुदैन कि तपाईंसँग मुख सुख्खा छ। तर यसको बारेमा तपाइँको दन्त चिकित्सकसँग कुरा गर्नु उत्तम हुन्छ।

सुख्खा मुख कसरी हुनसक्दछ ?

सुख्खा मुख धेरै फरक समस्याहरूको लक्षण हुन सक्छ र तपाईंको उमेर बढ्दै जाँदा यस्तो हुन सक्दछ। अक्सर यो औषधीको साइड इफेक्ट हो - विशेष गरी मुटु, रक्तचाप र डिप्रेसन ट्याब्लेटहरू। तपाईंको डाक्टर, फार्मासिष्ट वा दन्त चिकित्सकले तपाईंको औषधिले समस्या निम्त्याउन सक्छ कि भनेर भन्न सक्षम हुनुपर्दछ। सुख्खा मुख पनि रेडियोथेरापी, वा टाउको वा घाँटीमा शल्य चिकित्सा जस्ता चिकित्सा उपचारको कारणले हुन सक्छ।

केहि अवस्थाहरूमा, सुख्खा मुख औषधीय अवस्थाको प्रत्यक्ष परिणाम हुन सक्छ (उदाहरणका लागि मधुमेह, लुपस, स्जोग्रेनको सिन्ड्रोम र अवरुद्ध लार ग्रंथिहरू)।

के महिलाहरू सुक्खा मुख हुने समस्याको  सम्भावना  बडी छ?

रजोनिवृत्तिबाट गुज्रिरहेका महिलाहरू (प्राय जसो "परिवर्तन" वा "जीवन परिवर्तन" भनिन्छ) सुख्खा मुखबाट पीडित हुन सक्छ। महिलाहरु जसको रजोनिवृत्ति भएको थियो र हर्मोन रिप्लेसमेन्ट थेरापी (HRT) लिइरहेका छन् उनीहरुले पनि सुक्खा मुखबाट ग्रसित हुन सक्छ। यदि तपाइँ औषधि लिईरहनु भएको छ र सुक्खा मुखका कुनै लक्षणहरू छन् भने, यसलाई परिवर्तन गर्न सकिन्छ कि भनेर डाक्टरसँग कुरा गर्नुहोस्।

सुखा मुख को समस्या कसरी रोक्ने ?

यसले कस्ता समस्या निम्त्याउन सक्छ?

र्‍यालले तपाइँको दाँतलाई हमला गर्ने एसिडलाई रद्द गर्न मद्दत गर्दछ, र तपाइँको दन्त स्वास्थ्यको एक महत्त्वपूर्ण भाग हो।र्‍यालले खाना चपाउने बेलामा मशिनो बनाउन  मद्दत गर्दछ, जसले गर्दा निल्न सजिलो हुन्छ। यसले ब्याक्टेरियासँग लड्न मद्दत गर्दछ जुन दन्त प्लाक बनाउँदछ र दाँत किरा लाग्ने र गिजाको रोग निम्त्याउँछ। प्लेक पातलो, टाँसिएको फिल्म हो जुन तपाइँको दाँतमा बृद्धि भइरहन्छ। कहिलेकाँही यसले तपाईंको बोलीलाई असर गर्न सक्छ। 

यदि  मुख सुक्खा छ भने दन्तचिकित्सकसँग परामर्श लिनु पर्छ ?

तपाईंलाई दाँतमा किरा लाग्नु र गिजकोको रोगको उच्च जोखिम सुख्खा मुखले हुन्छ र यी सामान्य भन्दा बढि चाँडो खराब हुन सक्छन्। त्यसोभए तपाईको दन्त चिकित्सकको नियमित भ्रमण गर्नु महत्त्वपूर्ण छ।

सुख्खा मुखका लक्षणहरू कम गर्न के गर्न सकिन्छ?

चिनी-मुक्त उत्पादनहरू प्रयोग गर्न यो धेरै महत्त्वपूर्ण छ, किनकि सुक्खा मुखले तपाईंलाई दाँत बिग्रने सम्भावना बढी बनाउन सक्छ। चिनी-रहित गम चपउनाले पनि मद्दत गर्न सक्छ किनकि यसले तपाईंको मुखलाई र्‍याल  बनाउन प्रोत्साहित गर्दछ। तपाईको दन्त चिकित्सकले रिन्सेज, जेल, पेस्ट र लोजेन्ज जस्ता उत्पादन सिफारिश गर्न सक्छ जुन तपाई फार्मासिष्टबाट लिन सक्नुहुनेछ।