दाँतको चोटपटक र तिनको व्यवस्थापन (Traumatic Injuries of Tooth)

दाँत भाँचिनु 

मुखमा कुनै दुर्घटनाबाट दाँत भाँचिन सक्छ । दाँत भाँचिदा दाँतको विभिन्न सतह मा भाँचिन सक्छ। 

• Enamel मात्र 
• Enamel र Dentine 
• Enamel, Dentine र Pulp 

• Enamel र Dentine सम्म भाँचिदा दाँत कुनै दाँतरंग कै भर्ने चिजले  भरे हुन्छ। तर के कुरा ध्यान दिनुपर्छ भने तँपाईको दाँत को नसा मरेको छ वा छैन।  यदि दाँत मरेको छ भने RCT  गर्नु पर्ने हुन्छ। (http://www.drbijaytamang.com.np/2020/05/root-canal-treatment-rct.html ) दाँत मरेको छ वा छैन भनेर थाहा पाउनको लागि दन्त चिकित्सकको मा भ्रमण गर्नुपर्दछ।  यदि दाँत मरेको छ र उपचार गर्नु भएन भने दाँत कालो हुँदै जान्छ र पछि पिप जमेर दुक्छ र दाँत नै निकाल्नु पर्ने हुन सक्छ। 

यदि pulp सम्म नै दाँत भाँचिएको छ भने (RCT ) गर्नु पर्ने हुन्छ। RCT भनेको दाँतको जरा देखि उपचार गरिने बिधि हो।

                                                    दाँत फुक्लिनु 

यदि तँपाईंले सकेसम्म चाँडो सहि कार्य गर्नुभयो भने दाँत सफलतापूर्वक सकेटमा राख्न सकिन्छ।

दाँत  फुक्लियो र अझै पूरा दाँत छ भने त्यो दाँत प्रतिस्थापन गर्न सकिन्छ-

स्थायी दाँत फुक्लिएमा दाँतको Crown को भागमा समातेर तुरुन्त फ़ुक्लिएको प्वालमा हल्नुपर्छा र प्रेषण गर्नुपर्छ।   पूरा दाँत सकेसम्म चाँडो सकेटमा हल्नुपर्छ,  ३० मिनेट भित्र। तर दाँतहरु सफलतापूर्वक ६० मिनेट सम्म प्रतिस्थापन गरीएको छ।

दाँतलाई आफुले के गर्नसकिन्छ?

दाँतको जरालाई नछुनुहोस्। यदि दाँत एकदमै फोहोर छ भने, त्यसलाई  दूध वा सलाइन पानीले पखाल्नुहोस । यसलाई कीटाणुनाशकको ​​साथ सफा नगर्नुहोस् वा सुकाउन नदिनुहोस्।

सफा रुमालले दाँतको crown  समात्नुहोस् र यसलाई जरा तिरबाट सकेटमा फेरि राख्नुहोस्। लगभग १० देखि २० मिनेटको लागि सफा रुमालमा टोक्नुहोस् । सकेसम्म जति सकिन्छ चाँडो तपाईं दन्त चिकित्सकको भ्रमण गर्नुहोस्।

यदि  दाँत भित्र पस्न सकेन भने के गर्न सकिन्छ ?

जब सम्म आपातकालीन दन्त उपचार पाउन सक्नुहुन्न , दाँतलाई गाला तिर च्याप्ने अथवा जिब्रोको मुनि भागमा राख्ने।  यसले यसको सबैभन्दा प्राकृतिक वातावरणमा दाँत राख्दछ र सो वतावारंले दाँत बाँच्न सक्ने बढी सम्भावना रहेको छ। यदि यो सम्भव छैन भने, यसलाई केही दूधमा राख्नुहोस् अथवा सलाइन पानीमा राख्नुहोस्। 

यदि दाँतको केहि भाग मात्र पाएको हो भने के गर्ने?

यदि कोशिस पूरा नभएमा दाँत फिर्ता सकेटमा राख्नु राम्रो विचार होइन। जतिसक्दो चाँडो तपाईंको दन्त चिकित्सकलाई सम्पर्क गर्नुहोस् र उनीहरूले दाँत पुनर्स्थापना गर्न के गर्न सकिन्छ भनेर बताउनेछन्। त्यहाँ कुनै दन्त क्षति छ कि छैन हेर्न तपाईलाई दन्त एक्स-रे चाहिन सक्छ।

यदि दाँत पाएको छैन भने  के गर्नु पर्छ?

यदि  दाँत फेला पार्न सक्नुभएन भने, तपाईंले यसलाई निलेको  हुनसक्छ। यदि निलेको जस्तो लाग्छ भने वा इनहेल गर्नु भएको छ भने , यो निश्चित गर्न एक एक्स-रे आवश्यक पर्दछ।

यदि यो बच्चा दाँत हो भने के गर्ने ?

बच्चाको दाँत अस्थायी रूपमा प्रतिस्थापन गर्ने कुनै उपाय छैन, त्यसैले उपचारको एक मात्र उपाय भनेको स्थायी  दाँत देखा पर्खनु हो।धेरै जसो दन्त चिकित्सकहरूले बच्चाको दाँत फिर्ता लिन सल्लाह दिदैनन्। सल्लाहको लागि जतिसक्दो चाँडो दन्त चिकित्सकलाई सम्पर्क गर्नुहोस्। उनीहरूले बच्चाको जाँच गर्न आवश्यक पर्दछ कि दाँतको कुनै टुक्रा अझै गिजा (GUM )छन् कि भनेर।